وبلاگ

یکی از مهم‌ترین موارد کاربرد مواد پلیمری، تولید ظروف یک‌بار مصرف است. این محصولات جز مهم‌ترین وسایلی هستند که امروزه کاربردهای گوناگونی دارند. از مصارف خانگی برای مواردی مانند: ظرف‌های غذا، بشقاب، چنگال و … گرفته تا وسایل حساس و مهم بیمارستانی و بهداشتی که لازم است تنها یک بار مورد استفاده قرار گیرند. روش‌های تولید ظروف یک‌بار مصرف، از ظرافت و حساسیت بالایی برخوردار هستند که در ادامه به آن می‌پردازیم.
دلیل اهمیت این موضوع نیز، گستره کاربرد این گونه وسایل است. وسایل و ظروف یک‌بار مصرف باید ویژگی‌های به‌خصوصی داشته باشند؛ از جمله این‌که باید سبک باشند تا به‌راحتی حمل شوند؛ قالب‌پذیری و انعطاف‌‌پذیری مناسبی داشته باشند و مهم‌تر از همه، با شیوه‌ای بهداشتی و به دور از هر گونه آلودگی تولید شوند. ظروف یک‌بار مصرف متنوع هستند و به همین دلیل روش‌های تولید این محصولات نیز، متفاوت است. در ادامه این مطلب پیش از آن‌که به توضیح و معرفی روش‌های تولید این ظروف بپردازیم، به‌صورت مختصر انواع کلی این وسایل را شرح خواهیم داد.

انواع کلی ظروف یک‌بار مصرف

این ظروف در دسته‌های کلی زیر قابل تقسیم هستند:

ظروف پلاستیکی

قدیمی‌ترین و شناخته‌شده‌ترین نوع ظروف یک‌بار مصرف در همین دسته قرار می‌گیرند. این ظروف که در اصل شفاف و بی‌رنگ هستند، در اشکال رنگی و مات نیز عرضه می‌شوند. ماده اولیه سازنده این‌گونه ظروف، پلیمرهای پلی‌پروپیلن و پلی‌استایرن هستند. معمولاً این محصولات تولید شده با گرانول پلی‌پروپیلن مقاومت و مرغوبیت بهتری نسبت به ظروف تولید شده با پلی‌استایرن دارند.
این‌گونه ظروف برای توزیع مواد غذایی که خنک باشند، مانند آب‌میوه‌ها و شربت‌های نذری، گزینه مناسبی هستند. اما برای موادی که داغ یا حتی گرم هستند و ترکیبات چربی دارند، اصلاً توصیه نمی‌شوند؛ چرا که استفاده از آن‌ها احتمال ابتلا به سرطان‌های مختلف را در پی دارد.

ظرف فومی یک‌بار مصرف

ظروف فومی مانند ظروف یک‌بار مصرف پلاستیکی از ماده اولیه پلی‌استایرن تولید می‌شوند. البته این گروه از ظروف، از مشتقات پلی‌استایرن تولید می‌شوند و به همین دلیل مقاومت و تحمل بیشتری نسبت به گرما و مواد دارای اسیدهای چرب دارند. این ظروف هم برای مواد غذایی سرد و هم مواد داغ و گرم مناسبند اما برای نگهداری طولانی‌مدت و چندین روزه مواد غذایی توصیه نمی‌شوند. دلیل آن نیز وجود منفذهایی در ساختار این ظروف است.

ظرف سلولزی یک‌بار مصرف

یکی دیگر از انواع این ظروف، ظروف سلولزی هستند. اصلی‌ترین مزیت ظروف سلولزی نسبت به ظروف پلاستیکی، این است که این دسته از ظروف زیست تخریب‌پذیرند؛ یعنی برای محیط زیست خطرناک نیستند و می‌توانند در طبیعت تجزیه شوند. این دسته از ظروف برای حمل و نگهداری مواد سرد و گرم و داغ مناسب هستند. همچنین با مواد محتوی چربی نیز واکنش نشان نمی‌دهند. اما بهتر است مواد داغ را برای مدت طولانی در آن‌ها نگه نداشت.

ظرف گیاهی یک‌بار مصرف

آخرین دسته از این محصولات، ظروف گیاهی هستند. این دسته از وسایل و ظروف، با استفاده از ماده اولیه نشاسته ذرت تهیه می‌شوند. به همین دلیل تولید آن‌ها سخت‌تر و پیچیده‌تر و البته، پر هزینه‌تر است. این ظروف اگرچه قیمت بالاتری نسبت به سایر انواع ظروف یک‌بار مصرف دارند اما از همه انواع دیگر ظروف سالم‌تر هستند و با محیط زیست سازگارترند. علاوه بر این، این ظروف گیاهی محدودیتی در نگهداری مواد داغ، سرد و یا چرب هم ندارند.

انواع روش‌های تولید ظرف یک‌بار مصرف

این ظروف پلاستیکی، از مهم‌ترین موارد کاربرد مواد پتروشیمی و پلیمری است. این ظروف از پلیمرهای پلی‌پروپیلن و پلی‌استایرن تهیه می‌شوند. به‌طور کلی، روش‌های تولید ظروف یک‌بار مصرف در دو دسته جای می‌گیرند:

• تولید ظروف یک‌بار مصرف با روش نیمه‌فرمینگ
• تولید ظروف یک‌بار مصرف با روش ترموفرمینگ

روش نیمه‌فرمینگ

یکی از روش های تولید این ظروف، روش تولید نیمه‌فرمینگ است. در روش نیمه‌فرمینگ، تمام فرآیند تولید ظروف یک‌بار مصرف در یک دستگاه واحد انجام می‌شود. فرآیند تولید این محصولات با استفاده از روش نیمه‌فرمینگ به این صورت است که مواد اولیه که گرانول‌های پتروشیمی هستند، ابتدا در قسمتی به نام اکسترودر ذوب می‌شوند؛ پس از ذوب، این مواد به صورت ورق‌های پلیمری در می‌آیند و قبل از آن‌که ورق‌ها کاملاً سرد شوند، وارد فرآیند پرسینگ می‌شوند. در قسمت پرس، ورق‌های گرم در قالب قرار گرفته، شکل مورد نظر را با توجه به کاربرد نهایی به آن‌ها می‌دهند و این محصولات تولید می‌شوند.

روش ترموفرمینگ

یکی دیگر از روش‌های تولید این ظروف پلاستیکی، روشی به نام «ترموفرمینگ» است. کالای تولید شده با استفاده از این روش، کیفیت و مرغوبیت بالاتری نسبت به محصولات تولید شده با روش نیمه‌فرمینگ دارد. تولید با روش ترموفرمینگ برخلاف روش پیشین، در دو مرحله انجام می‌شود. در مرحله اول، دستگاهی گرانول‌ها را ذوب و به ورق‌های رول شده تبدیل می‌کند. پس از آن مرحله دوم آغاز می‌شود؛ این مرحله در دستگاهی دیگر به نام دستگاه پرس ترموفرمینگ انجام می‌پذیرد. در این دستگاه ورق ضمن عبور از کوره حرارتی، به درجه خاصی از گرما می‌رسد که برای فرم‌دهی مناسب است و پس از آن در قالب‌های مخصوص به اشکال مختلف در می‌آید. در نهایت، ظروفی تولید می‌شوند که کیفیت بسیار مناسبی دارند.

جمع‌بندی

یکی از پرکاربردترین و مهم‌ترین محصولات پلیمری، ظروف یک‌بار مصرف هستند. روش‌های تولید این ظروف به دلیل کاربرد گسترده‌ای که این دسته از وسایل در مصارف خوراکی و بهداشتی دارند از حساسیت‌های خاص خود برخوردارند. چهار نوع کلی ظروف یک‌بار مصرف عبارتند از: ظروف پلاستیکی، ظروف فومی، ظروف سلولزی و ظروف گیاهی. به‌طور کلی روش‌های تولید ظروف یک‌بار مصرف پلاستیکی عبارتند از: روش نیمه‌فرمینگ و روش ترموفرمینگ. محصولات تولید شده با روش ترموفرمینگ کیفیت و مرغوبیت بیشتری دارند.

گریدهای مورد استفاده در تولید ظروف یک‌بار مصرف:

مواد پلی‌پروپیلن PPZ30 ،PPC30S ،PPC30G
مواد پلی‌استایرن: مواد هایمپک 7240، مواد کریستال 1540