وبلاگ

پلاستیک انواع گوناگونی دارند که با توجه به نوع جنسی که دارند، دارای کاربردهای ویژه‌ای هستند. پلاستیک پروپیلن (پلی‌پروپیلن 552R) یکی از مهم‌ترین جنس پلاستیک است که کاربرد گسترده‌ای در صنعت دارد و در قسمت طراحی محصولات و بسته‌بندی و به‌خصوص تولید ظروف یک‌بار مصرف مورد استفاده قرار می‌گیرد. پروپیلن از خانواده پلاستیک‌های ترموپلاست می‌باشد. همچنین از نوع گرمانرم است، گرمانرم به این معنی است که در صورت گرفتن گرما، نرم می‌شود اما این پلاستیک به‌طور طبیعی می‌تواند دمای صد و ده درجه سانتی‌گراد را تحمل کند.
فرمول شیمیایی CH2CH(CH3)n و با نام اختصاری پروپیلن است. پلی‌پروپیلن نوعی پلیمر است که از پلیمریزاسیون پروپیلن در دما و فشار نسبتاً ملایمی در حضور کاتالیست زیگلرناتا تولید می‌شود و پلیمری به صورت ایزوتاکتیک تشکیل داده که قادر به متبلور شدن تا 90% می‌باشد. پروپیلن مولکول شیمیایی است که ساختار نامتقارنی دارد از این رو فرایند پلیمریزاسیونی آن می‌تواند به 3 نوع توالی منتهی شود و به دلیل ممانعت فضایی گروه‌های متیل توالی سر به دم دارای نظم ساختاری بالاتری نسبت به دیگر انواع آن می‌باشد. به‌طور کلی پلی‌پروپیلن دارای سه پیکربندی ایزوتاکتیک، سیندیوتاکتیک و اتاکتیک است که در مدل اول گروه متیلی در یک طرف صفحه عبوری از زنجیر اصلی می‌باشد و در نوع دوم گروه‌های متیل یه صورت یکی در میان در دو طرف صفحه عبوری از زنجیره قرار می‌گیرند اما مدل سوم نظم خاصی ندارد.

ویژگی‌های پلی‌پروپیلن

برای تولید ظروف یک‌بار مصرف (پ‌پ) یا پلی‌پروپیلن Z30S باید هنگام تزریق داخل قالب المنت‌های حرارتی گرم شوند تا مذاب شده و سپس با عبور سیال خنک‌کننده آن را خنک کرده و به شکل مورد نظر تبدیل شود. این نوع پلیمر ضد خش بوده و سطح آن در برابر ضربه مقاوم است البته در صورت وارد شدن نیرو بیش از حد تحمل پلیمر سفیدک می‌زند. به‌طور کلی پلی‌پروپیلن در برابر حرارت، اسید و باز از خود مقاومت نشان می‌دهد به همین دلیل مورد استقبال واقع شده و کاربردهای بسیاری در صنعت پیدا کرده که یکی از این کاربردها تولید این محصولات است. از دیگر ویژگی‌های پروپیلن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• قیمت پایین
• ترکیب شدن با فلز و شیشه
• قالب‌گیری راحت
• سمی و خطرناک نبودن
• در دسترس بودن مواد اولیه
• استفاده مجدد پس از بازیافت
• رنگ‌پذیری بالا توسط مستربچ‌ها
• ترکیب شدن با موادی مانند خاک اره و تولید کامپوزیت

یکی از بهترین راه‌ها برای شناسایی پلاستیک‌های پروپیلنی حفظ خواص بصری، لامسه و صوتی محصول است، از این مواد در تولید اسباب‌بازی، درپوش‌های دهانه گشاد دارویی و بهداشتی، بدنه ماژیک، در خودکار، بدنه باتری خودرو و … استفاده می‌کنند.

استفاده پلی‌پروپیلن در صنعت

این مواد پلیمری نه تنها به صورت گرانول و ورق قابل استفاده هستند بلکه به صورت فیلم نیز می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. فیلم لایه‌ای بسیار باریک از ماده سیال یا جامد است و منظور از فیلم پروپیلن لایه باریکی می‌باشد که در حالت جامد نگه داشته می‌شود و در دو مدل تولید می‌شوند. بیشترین استفاده‌ای که از فیلم‌های پروپیلنی می‌شود در ساخت بسته‌بندی‌های انعطاف‌پذیر می‌باشد به عنوان مثال در بسته‌بندی چیپس، اسنک، بستنی و مواد مشابه آن است این بسته‌بندی‌ها می‌تواند به صورت‌های متفاوت تک لایه یا متالایز شده باشد. پروپیلن‌ها اغلب به یکی از حالت‌های زیر در مصارف صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند:

• ساختاری و مات
• ساختاری و نیمه مات
• فیلم OPP & CPPP
• فیلم BOPP

ظروف یک‌بار مصرف pp یا پلی‌پروپیلن

با بالا رفتن سرعت زندگی و نبود وقت کافی، مردم به دنبال زندگی راحت و بدون دردسر هستند. در برخی از مهمانی‌ها، سر کار، سفرها و … مردم از این محصولات معمولی استفاده نمی‌کنند، به این خاطرکه هم سنگین هستند و حمل آن‌ها سخت است هم این که زحمت شستشو دارند. به همین دلیل مردم به سمت استفاده از ظروف یک‌بار مصرف روانه شدند.
ظروف یک‌بار مصرف تنوع زیادی دارند و در جنس‌ها و اشکال مختلفی تولید می‌شوند. با توجه به جنسی که دارند در مصارف مختلف استفاده می‌شوند. ارزان‌ترین نوع آن‌ها فقط با یک دستگاه تولید و تبدیل به شکل دلخواه می‌شوند. نوع دوم این ظروف pp وpc است. (پلی‌استایرن کریستال ۱۵۴۰)
این ظروف کیفیت بیشتری نسبت به نوع قبلی دارند. در تولید آن‌ها دو دستگاه وجود دارد. یک دستگاه، از مواد، ورق‌های گرم تولید می‌کند و دستگاه بعدی به ورق‌ها شکل می‌دهد. در این روش از انواع مواد پلیمری مانند پلی‌پروپیلن pp، پی‌وی‌سی، ویت، پلی‌اتیلن و گیاهی محصولات مختلفی تولید می‌شود. در ادامه قصد داریم به این محصولات یک‌بار مصرف pp بپردازیم.
از پلی‌پروپیلن‌ها در حالت ورق و گرانول و فیلم می‌توان استفاده کرد. فیلم به لایه بسیار نازک از سیال و یا جامد می‌گویند. فیلم پلی‌پروپیلن لایه بسیار نازک به صورت جامد است. در تولید بسته‌بندی‌هایی که باید منعطف باشند، از پلی‌پروپیلن استفاده می‌شود. مانند بسته‌بندی‌های پفک، چیپس، کیک، بستنی، ماکارونی، نی نوشابه، تولید موکت و طناب و گونی، تولید و ساخت تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی، تولید لوله و تجهیزات ساختمانی و صنعتی و همه موادی که مانند این‌هاست.
اگر می‌خواهید خیلی راحت این پلیمر را شناسایی کنید بهترین راه این است که بدانید این پلیمر خواص بصری، لامسه و صوتی خود را حفظ می‌کنند. از این پلیمر در ساخت اسباب‌بازی لگو و سایر اسباب‌بازی‌ها، بدنه ماژیک، در خودکار، بدنه باتری خودرو، ظروف یک‌بار مصرف، درپوش‌های دهانه گشاد دارویی و بهداشتی که در ساخت بدنه آن‌ها از پلی‌اتیلن استفاده شده، در بطری‌هایی که بدنه آن‌ها از پلی‌اتیلن تریفتالات ساخته شده، جعبه‌های سی‌دی که به شکل استوانه هستند، لایه‌های اکسترود شده که نام تجاریشان کارتن پلاست است و … استفاده می‌شود.
در زمان خرید به علائم روی این محصولات پلاستیکی دقت کنید.
در هنگام خرید و استفاده از ظروف یک‌بار مصرف به نوع آن‌ها دقت کنید و متناسب با نیاز خود خریداری کنید زیرا به عنوان مثال همه این محصولات را نمی‌توان در مایکروویو قرار داد. ظروفی که از جنس پلی‌پروتیلن باشند و یا پلاستیک سیلیکونی باشند قابل استفاده در مایکروویو هستند. سایر ظروف که از مواد دیگری ساخته شده‌اند مانند پلی‌استایرن‌ها می‌توانند تا ۸۰ درجه دما را تحمل کنند در نتیجه قرار دادن آن‌ها در مایکروویو کار بسیار خطرناکی است.
علاوه بر گرما، دمای خیلی پایین هم برای یک سری از ظروف پلاستیکی می‌تواند خطرناک و بیماری‌زا باشد. ظروفی که مواد اولیه شان پت PET است مانند بطری‌های آب معدنی را هرگز نباید در قسمت فریزر قرار داد زیرا در آن دمای پایین ممکن است مواد مضری از خود آزاد کند که بیماری‌زا خواهد بود.
برای استفاده از ظروف در قسمت فریزر باید از ظروف پلی‌پروپیلن یا PP استفاده کنید. این ظروف هم دمای بالا و هم دمای پایین را تحمل می‌کنند و مواد بیماری‌زا و خطرناک از خود تولید نخواهند کرد.
ما ایرانیان از دیرباز رسوماتی داریم مثلاً در ایام و مناسبت‌هایی نذری پخش می‌کنیم. در قدیم از ظروف منزل برای پخش نذری استفاده می‌شد، اما امروزه دیگر این کار ممکن نیست و سختی‌های خود را دارد. همه مردم از ظروف یک‌بار مصرف برای این کار استفاده می‌کنند. خوب است بدانید برای مواد غذایی بهتر است از محصولات پلی‌پروپیلن استفاده کنید، چون همان‌طور که گفتیم در برخورد با حرارت‌های بالا مقاومت کرده و مواد سرطان‌زا و خطرناک تولید نمی‌کند پس برای حفظ سلامتی خود و دیگران از این ظروف استفاده کنید.

انواع کلی ظروف یک‌بار مصرف

ظروف یک‌بار مصرف در دسته‌های کلی زیر قابل تقسیم هستند:

ظروف پلاستیکی

قدیمی‌ترین و شناخته‌شده‌ترین نوع ظروف یک‌بار مصرف در همین دسته قرار می‌گیرند. این ظروف که در اصل شفاف و بی‌رنگ هستند، در اشکال رنگی و مات نیز عرضه می‌شوند. ماده اولیه سازنده این گونه ظروف، پلیمرهای پلی‌پروپیلن و پلی‌استایرن هستند. معمولاً این محصولات تولید شده با گرانول پلی‌پروپیلن مقاومت و مرغوبیت بهتری نسبت به محصولات تولید شده با پلی‌استایرن دارند.
این گونه محصولات برای توزیع مواد غذایی که خنک باشند، مانند آب‌میوه‌ها و شربت‌های نذری، گزینه مناسبی هستند. اما برای موادی که داغ یا حتی گرم هستند و ترکیبات چربی دارند، اصلاً توصیه نمی‌شوند؛ چرا که استفاده از آن‌ها احتمال ابتلا به سرطان‌های مختلف را در پی دارد.

ظرف فومی یک‌بار مصرف

ظروف فومی مانند ظروف یک‌بار مصرف پلاستیکی از ماده اولیه پلی‌استایرن تولید می‌شوند. البته این گروه از محصولات، از مشتقات پلی‌استایرن تولید می‌شوند و به همین دلیل مقاومت و تحمل بیشتری نسبت به گرما و مواد دارای اسیدهای چرب دارند. این محصولات هم برای مواد غذایی سرد و هم مواد داغ و گرم مناسبند اما برای نگهداری طولانی‌مدت و چندین روزه مواد غذایی توصیه نمی‌شوند. دلیل آن نیز وجود منفذهایی در ساختار این ظروف است.

ظرف سلولزی یک‌بار مصرف

یکی دیگر از انواع ظروف یک‌بار مصرف، ظروف سلولزی هستند. اصلی‌ترین مزیت ظروف سلولزی نسبت به ظروف پلاستیکی، این است که این دسته از ظروف یک‌بار مصرف زیست تخریب‌پذیرند؛ یعنی برای محیط زیست خطرناک نیستند و می‌توانند در طبیعت تجزیه شوند. این دسته از محصولات برای حمل و نگهداری مواد سرد و گرم و داغ مناسب هستند. همچنین با مواد محتوی چربی نیز واکنش نشان نمی‌دهند. اما بهتر است مواد داغ را برای مدت طوانی در آن‌ها نگه نداشت.

ظرف گیاهی یک‌بار مصرف

آخرین دسته از ظروف یک‌بار مصرف، ظروف گیاهی هستند. این دسته از وسایل و ظروف، با استفاده از ماده اولیه نشاسته ذرت تهیه می‌شوند. به همین دلیل تولید آن‌ها سخت‌تر و پیچیده‌تر و البته، پر هزینه‌تر است. این محصولات اگر چه قیمت بالاتری نسبت به سایر انواع این محصولات دارند اما از همه انواع دیگر ظروف سالم‌تر هستند و با محیط زیست سازگارترند. علاوه بر این، ظروف یک‌بار مصرف گیاهی محدودیتی در نگهداری مواد داغ، سرد و یا چرب هم ندارند.

انواع روش‌های تولید ظروف یک‌بار مصرف

ظروف یک‌بار مصرف پلاستیکی، از مهم‌ترین موارد کاربرد مواد پتروشیمی و پلیمری است. این محصولات از پلیمرهای پلی‌پروپیلن و پلی‌استایرن 7240 تهیه می‌شوند. به طور کلی، روش‌های تولید ظروف یک‌بار مصرف در دو دسته جای می‌گیرند:

1. تولید ظروف یک‌بار مصرف با روش نیمه‌فرمینگ
2. تولید ظروف یک‌بار مصرف با روش ترموفرمینگ

روش نیمه‌فرمینگ

یکی از روش‌های تولید ظروف یک‌بار مصرف، روش تولید نیمه‌فرمینگ است. در روش نیمه‌فرمینگ، تمام فرآیند تولید ظروف یک‌بار مصرف در یک دستگاه واحد انجام می‌شود. فرآیند تولید ظروف یک‌بار مصرف با استفاده از روش نیمه‌فرمینگ به این صورت است که مواد اولیه که گرانول‌های پتروشیمی هستند، ابتدا در قسمتی به نام اکسترودر ذوب می‌شوند؛ پس از ذوب، این مواد به صورت ورق‌های پلیمری در می‌آیند و قبل از آن که ورق‌ها کاملاً سرد شوند، وارد فرآیند پرسینگ می‌شوند. در قسمت پرس، ورق‌های گرم در قالب قرار گرفته، شکل مورد نظر را با توجه به کاربرد نهایی به آن‌ها می‌دهند و ظروف یک‌بار مصرف تولید می‌شوند.

روش ترموفرمینگ

یکی دیگر از روش‌های تولید ظروف یک‌بار مصرف پلاستیکی، روشی به نام «ترموفرمینگ» است. کالای تولید شده با استفاده از این روش، کیفیت و مرغوبیت بالاتری نسبت به محصولات تولید شده با روش نیمه‌فرمینگ دارد. تولید با روش ترموفرمینگ برخلاف روش پیشین، در دو مرحله انجام می‌شود. در مرحله اول، دستگاهی گرانول‌ها را ذوب و به ورق‌های رول شده تبدیل می‌کند. پس از آن مرحله دوم آغاز می‌شود؛ این مرحله در دستگاهی دیگر به نام دستگاه پرس ترموفرمینگ انجام می‌پذیرد. در این دستگاه ورق ضمن عبور از کوره حرارتی، به درجه خاصی از گرما می‌رسد که برای فرم‌دهی مناسب است و پس از آن در قالب‌های مخصوص به اشکال مختلف در می‌آید. در نهایت، ظروف یک‌بار مصرفی تولید می‌شوند که کیفیت بسیار مناسبی دارند.

جمع‌بندی

یکی از پرکاربردترین و مهم‌ترین محصولات پلیمری، ظروف یک‌بار مصرف هستند. روش‌های تولید این محصولات به دلیل کاربرد گسترده‌ای که این دسته از وسایل در مصارف خوراکی و بهداشتی دارند از حساسیت‌های خاص خود برخوردارند. چهار نوع کلی ظروف یک‌بار مصرف عبارتند از: ظروف پلاستیکی، ظروف فومی، ظروف سلولزی و ظروف گیاهی. به طور کلی روش‌های تولید این محصولات پلاستیکی عبارتند از: روش نیمه‌فرمینگ و روش ترموفرمینگ. محصولات تولید شده با روش ترموفرمینگ کیفیت و مرغوبیت بیشتری دارند.