پلاستیک ماده‌ای پرمصرف و کارآمد – نمای کلی

پلاستیک‌ها ارزان، سبک، سخت، مقاوم در برابر خوردگی ، دارای خواص عایق حرارتی و الکتریکی بالا هستند. از تنوع پلیمرها و تطبیق‌پذیری خواص آن‌ها برای تولید محصولات گسترده‌ای استفاده می‌شود که پیشرفت‌های پزشکی و فناوری، صرفه‌جویی در مصرف انرژی و مزایای بی‌شمار اجتماعی دیگر را به همراه دارد.  در نتیجه، تولید پلاستیک در 60 سال گذشته از حدود 0.5 میلیون تن در سال 1950 به بیش از 260 میلیون تن  در سال‌های اخیر افزایش یافته است. فقط در اروپا صنعت پلاستیک بیش از 300 میلیون یورو گردش مالی دارد و 1.6 میلیون نفر در این حیطه مشغول به کار هستند. تقریباً همه‌ی جنبه‌های زندگی روزمره با پلاستیک گره خورده است از جمله، در حمل و نقل، ارتباطات از راه دور، لباس، کفش و … به‌عنوان مواد بسته‌بندی حضور مؤثر دارد که در این راستا حمل و نقل طیف گسترده‌ای از مواد غذایی، نوشیدنی و سایر کالاها را تسهیل می‌کند. قابل ذکر است که پتانسیل قابل توجهی در زمینه‌ی کاربردهای جدید پلاستیک نیز وجود دارد که در آینده مزایایی به همراه خواهد داشت، به‌عنوان مثال کاربردهای پزشکی جدید، در تولید انرژی‌های تجدیدپذیر و همچنین کاهش انرژی مورد استفاده در صنعت حمل و نقل.

از پلیمرهای پلاستیکی بکر به‌ندرت به صورت خام استفاده می‌شود و به‌طور معمول رزین‌های پلیمری با مواد افزودنی مختلف مخلوط می‌شوند تا عملکرد آن‌ها را بهبود بخشند. این افزودنی‌ها شامل مواد پرکننده‌ی معدنی مانند کربن و سیلیس هستند که مواد را تقویت می‌کنند، نرم‌کننده‌ها برای انعطاف‌پذیری مواد، تثبیت‌کننده‌های حرارتی و ماورا بنفش، بازدارنده‌های شعله و رنگ‌دهنده‌ها هستند. بسیاری از این مواد افزودنی به مقدار قابل توجه و در طیف وسیعی از محصولات استفاده می‌شوند. برخی از مواد شیمیایی افزودنی بالقوه سمی هستند (به‌عنوان مثال سرب و قلع تریبوتیل در پلی‌وینیل کلراید، پی‌وی‌سی) ، اما در مورد این‌که مواد افزودنی آزاد شده از محصولات پلاستیکی (مانند فتالات و بیسفنولA ، BPA) اثرات سوء برای حیات وحش یا جمعیت انسانی دارند، اختلاف نظر زیادی وجود دارد. مسئله‌ی اصلی در اینجا مربوط به انواع و مقادیر مواد افزودنی موجود در پلاستیک برای جذب در موجودات زنده است. BPA و فتالات در بسیاری از محصولات تولید انبوه از جمله دستگاه‌های پزشکی، بسته‌بندی مواد غذایی، عطر، لوازم آرایشی، اسباب‌بازی‌ها، مواد کف، رایانه‌ها و CD‌ها یافت می‌شود و می‌تواند محتوای قابل توجهی از پلاستیک باشد. به‌عنوان مثال، فتالات‌ها می‌توانند از نظر وزنی نسبت قابل توجهی از پی‌وی‌سی را تشکیل دهند، در حالی‌که BPA مونومر مورد استفاده برای تولید پلاستیک‌های پلی‌کربنات و همچنین افزودنی مورد استفاده برای تولید PVC است. فتالات‌ها می‌توانند از محصولات خارج شوند زیرا از نظر شیمیایی به ماتریس پلاستیک متصل نیستند و به دلیل حجم بالای تولید و کاربرد گسترده توجه ویژه‌ای را به خود جلب کرده‌اند. فتالات‌ها و BPA در محیط‌های مرطوب، گرد و غبار و به دلیل نوسانات موجود در آن‌ها در هوا قابل تشخیص هستند و نگرانی قابل توجهی در مورد اثرات سوء این مواد شیمیایی وجود دارد. علاوه بر اتکا به منابع محدود برای تولید پلاستیک و نگرانی در مورد اثرات افزودنی مواد شیمیایی مختلف، الگوی فعلی استفاده، باعث ایجاد مشکلات مدیریت پسماند جهانی می‌شود.

اما همان‌گونه که در ابتدا اشاره شد، پلاستیک به‌عنوان یکی از موادی که در همه‌ی زمینه‌های زندگی ما وجود دارد و از بسیاری جهات کمک زیادی هم در بالا بردن کیفیت زندگی نیز داشته، بنابراین مدیریت صحیح در نوع استفاده و راهکارهایی برای دفع هر چه بهتر زباله‌های حاصل از آن می‌تواند بهترین راه برای حفظ این صنعت باشد.